حقوق استاد بر دانشجو

1.تواضع و فروتنی

در فرازی از سخنان رسول خدا آمده است:« تَوَاضَعُوا لِمَنْ تَعَلَّمُونَ مِنْهُ؛ نسبت به کسانی که از آنان، دانش فرا می گیرید، فروتنی کنید.»(شهید ثانی، منیة المرید، ص 243؛ جلال الدین سیوطی، الجامع الصغیر، ج1، ص519.)

2.تکریم و تعظیم

در عبارتی از امام سجاد علیه السّلام آمده است:«و حَقُّ سائِسِكَ بِالعِلمِ ، التَّعظيمُ لَهُ و التَّوقيرُ لِمَجلِسِهِ؛ حق(استاد و) راهبر علمی در این است که او را بزرگ داشته، مجلسش را گرامی بداری.»(صدوق، مَن لایَحضُرُه اَلفَقیه، ج2، ص618، ح 3214.)

3.درس او را به نیکی گوش دادن

در سخنی از امام علی علیه السّلام آمده است: « هر گاه در حضور علم نشستی، بر شنیدن (سخن او) حریص تر باش تا سخن گفتن (با او) و نیک گوش دادن را فرابگیری؛ همانگونه که نیک سخن گفتن را فرامی گیری. و سخن هیچ کس را قطع مکن.»(ابوالفضل علی طبرسی، مشکاة الأنوار، ص237.)

4.عدم افراط در پرسش گری

از امام علی علیه السّلام نقل شده است: « إِنَّ مِنْ حَقِّ الْعَالِمِ أَنْ لَا تُكْثِرَ عَلَيْهِ السُّؤَالَ؛ از جمله حقوق شخص عالم این است که، از او زیاد نپرسی!»(حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 8، ص551.)

5.پیشی نگرفتن در پاسخ گویی

در ادامه ی حدیث بالا آمده است:«... وَ لَا تَسْبِقَهُ فِی الْجَوَابِ؛ از جمله حقوق شخص عالم این است که در پاسخ گویی بر او پیشی نگیری.»

6.پرهیز از غیبت افراد در حضور او

غیبت نمودن از افراد در همه حال ناپسند است و در حضور استاد، ناپسندتر؛ زیرا اینکار موجب ناراحتی او می شود. در ادامه ی حدیث مذبور از قول امام علی علیه السّلام می خوانیم:« ولا تَغتابَ عِندَهُ أحَدا؛ و در حضور او از کسی غیبت نکنی.»

7.ابراز خستگی نکردن از ادامه ی درس

از امور ناپسند که در بسیاری از مراکز آموزشی ما رواج یافته، این است که هنوز وقت مقرر برای تدریس به پایان نرسیده، استاد با چهره های خسته و عبارت «خسته نباشید.» برخی از دانشجویان روبرو می شود و از این لحظه تا پایان ساعت مقرر، کلاس، بازدهی مطلوب خود را از دست می دهد. بر طبق حدیث پیشین علی علیه السّلام می فرماید:« وَ لَا تَمَلَّ مِنْ طُولِ صُحْبَتِهِ؛ و از حقوق او این است که از طول کشیدن سخنش، ملول و خسته نشوی.»

8.بلند نکردن صدا در حضور او

9.دفاع از آبروی او

10.پوشانیدن عیب ها و آشکار نمودن کمالات او

حقوق سه گانه ی اخیر و شماری دیگر از حقوق استاد بر دانشجو، در گفتار زیر از امام سجاد علیه السّلام مورد تأکید قرار گرفته است:

حق(استاد و)راهبر علمی تو این است که او را بزرگ بداری، مجلسش را گرامی داشته، به سخنانش خوب گوش دهی، به او روی آوری، صدایت را بر او بلند نسازی، در مجلسش از کسی سخن به میان نیاوری و احدی را غیبت نکنی، و هرگاه پیش تو از او بدگویی شد، از او دفاع کنی، عیب هایش را بپوشانی و خوبی هایش را آشکار نمایی، با دشمنش همنشینی نکنی و با دوستش دشمنی نورزی، هرگاه چنین رفتاری با استاد خود داشتی، (مشمول عنایت و توفیق الهی خواهی شد و) فرشتگان الهی گواهی خواهند داد، تو آهنگ چنین استادی را داشته ای و دانش او را برای خداوند و نه برای مردم فراگرفته ای.(صدوق، مَن لایَحضُرُه اَلفَقیه، ج2، ص618، ح3214؛ شهید ثانی، منیة المرید، ص 234.)

منبع:

کلانتری ارسنجانی،علی اکبر.(1389). اخلاق و آداب دانشجویی.ص127 - 125. قم: دفتر نشر معارف.